Söz ağızdan çıkar, dönüşü yoktur. Lakin ağızdan çıkan her sözde sorumluluk vardır. Ağızdan kem söz de, hoş söz de çıkabilir. Fakat Allah'ın kem söze rızası yoktur. Yüce Allah Kuran'da bu hususu güzel bir benzetme ile bize haber vermiştir. "24. Görmedin mi, Allah güzel bir sözü nasıl misal getirdi? (Güzel bir söz), kökü sağlam, dalları göğe yükselen bir ağaç gibidir. 25. Bu ağaç, Rabbinin izniyle her zaman meyvesini verir. Öğüt alsınlar diye Allah insanlara misaller getirir. 26. Kötü bir sözün durumu da; yerden koparılmış, ayakta durma imkânı olmayan kötü bir ağacın durumu gibidir. 27. Allah sağlam söze iman edenleri hem dünya hayatında hem de âhirette sağlam tutar; Allah zalimleri de şaşırtır ve Allah dilediğini yapar."(İbrahim Suresi)
Ağızdan zikir de çıkar, küfür de. Zikreden değerini kat kat arttırırken, küfreden ise zelil duruma düşer, hem kişiliğini zedeler, hem Allah'ın rızasından uzaklaşır.
Bazı insanlar patavatsız konuşmayı, saygısızlığı açık sözlülük diye nitelendirirler. Aslında konuşmanın bir edebi, adabı vardır, olmalıdır da. Bir Çerkez atasözünde de; "Düşünerek konuş, çevreni kontrol ederek otur! / Gupsıseyi psale zıplehi tıs!" diye ifade edildiği gibi konuşmadan önce sözün nelere sebep olacağını düşünmeli ona göre konuşma yapılmalıdır. Nasıl ki ok yaydan çıkınca geri çevirme imkanı yoksa, ağızdan çıkan sözün de dönüşü yoktur.
Sözler efsunludur. Kimi sözler savaşı, çatışmayı yok eder, gönülleri fethederek barışa vesile olur. Kimi sözler de vardır ki, bir kıvılcım misali yangınlara, yıkımlara, çatışmalara sebep olur. Söylenen sözler belki tamiri mümkün olmayan yıkımlara, gönül kırıklıklarına sebebiyet verebilir, yuvaları yıkabilir, dostlukları, arkadaşlıkları da bitirebilir. Atalarımız ne de güzel söylemiş "Gırtlak kırk boğumdur, kırk defa yutkun bir defa söyle" diye.
Sözlerin değerli olanı vesile olduğu şeyle ölçülür. Söylenen söz Allah rızasına ve Rasulünün sünnetine uygun ise hayırlara vesile olur bizi Cennete kavuşturur. Lakin söylenen sözler Allah rızasına uygun değilse şeytanı sevindirir, şerre vesile olur ve cehenneme kavuşturur. Yüce Allah kitabında şeytan hakkında "O size ancak kötülüğü, çirkinliği, Allah hakkında bilmediğiniz şeyler söylemenizi emreder." (Bakara Suresi:169) buyurarak şeytana karşı uyarıda bulunmuştur. Öyleyse şeytana karşı uyanık olmalı "Ey iman edenler! Allah’a karşı gelmekten sakının ve doğru söz söyleyin ki, Allah sizin işlerinizi düzeltsin ve günahlarınızı bağışlasın. Kim Allah’a ve Rasûlüne itaat ederse, muhakkak büyük bir başarıya ulaşmıştır." (Ahzab Suresi: 70, 71) ayetlerinde buyrulduğu vechile düzgün söz söylemeliyiz. Söylenen söz hem doğru olmalı hem de usulüne uygun söylenmelidir. Kur'an'ı Kerim'de güzel söz söylenmesi "kavlen ma'rufâ, kavlen kerimâ, kavlen hasenâ, kavlen sedidâ, kavlen leyyinen" gibi çeşitli kavramlarla ifade edilmiş ve emredilmiştir. (Ayetler için bkz: Ahzab: 32, İsra: 23, Bakara: 83, Ahzab: 70, Tâhâ: 44)
Doğru söz, doğru davranış onurlu bir kişilik demektir. Allah bizi ve neslimizi özüyle, sözüyle, davranışlarıyla doğru olan salih, muttakî kullarından eylesin. Her vaktiniz hayırla, nurla, huzurla dolsun.
