Vahşi sulama Zamantı Irmağını kurutuyor!
Bölge tarımına da büyük destek sağlayan Zamantı Irmağı son zamanlarda bilinçsiz kullanım ve iklim değişikliği gibi faktörlerden dolayı kuruyor. Hidrojeoloji Mühendisi Dr. Hayati Koyuncu, Zamantı sadece bir ırmak değil tüm bölgenin su deposu ve ekosistemin can damarıdır. Süregelen iklim krizi ve kuraklık, yağışların azalması ve insan etkisi ile aşırı ve bilinçsiz yer altı suyu kullanımı birleşince yer altı suyu ve yüzey sularındaki su seviyeleri düşüyor ve hatta önemli su kaynaklarının kuruması riski ile karşılaşıyoruz. Zamantı Irmağı'nın kuruma riski gerçek ve ciddi bir ihtimaldir. Eğer mevcut eğilim devam ederse, özellikle yaz aylarında ırmak debisi kritik seviyelere inebilir'dedi.
Su kaynakları bir ekosistemin en yaşamsal bileşenidir. Bir havzadaki doğal su dengesi bozulursa sadece tarım değil, tüm ekosistem ve insan yaşamı da büyük risk altına girer. Zamantı Irmağı ise son zamanlarda bilinçsiz kullanım, açılan sondaj kuyuları, vahşi sulama ve iklim değişikliği gibi faktörlerden dolayı kuruyor.
Hidrojeoloji Mühendisi Dr. Hayati Koyuncu Zamantı kuruma tehlikesi altında diyerek,'Bir havzadaki doğal su dengesi bozulursa sadece tarım değil, tüm ekosistem ve insan yaşamı da büyük risk altına girer. Bu nedenle de Zamantı kuruma tehlikesi altında. Kayseri'nin Pınarbaşı Uzunyayla ilçesinde bulunan Seyhan Nehri'nin en önemli kolu olan Zamantı Irmağı ve havzası, Seyhan Havzasının en kuzey ucunda yer alan memba alanıdır. Zamantı alt havzasının memba kısmında ise Uzunyayla Platosu yer alır. Havzanın en önemli su kaynaklarından biri olan Şerefiye Kaynağı ile yeraltı sularından beslenen çok sayıdaki çeşme ve pınarlar, köylerin tarım, hayvancılık ve içme suyu ihtiyacını karşılar.Azalmanın nedenleri ise Uzunyayla Platosu ve Zamantı Irmağı'ndaki su kaynaklarında azalma yaşanmasının birkaç ana nedeni vardır. Bunlardan ilki iklim değişikliği. Son yarım yüzyılda yağış rejimi değişti. Bölgemizde kar yağışlarının azalması ve bahar yağmurlarının düzensizleşmesi, Zamantı Irmağı'nı ve yeraltı suyundan beslenen kaynakların (özellikle Şerefiye Kaynağı) beslenememesi; ekosisteme giren su miktarını ciddi şekilde azaltıyor. Su seviyesini azaltan bir diğer etken ise yanlış tarımsal uygulamalar ve bilinçsiz yer altı suyu çekimi yapılması. Uzunyayla Platosunda son yıllarda endüstriyel ölçekte patates tarımı için açılan derin kuyularda çekilen yeraltı suları ile sulanmaktadır. Bu durum yer altı suyu rezervuarlarındaki hem su seviyesini düşürüyor hem de suyun kalitesini bozuyor. Ayrıca kullanılan vahşi sulama (salma sulama gibi yöntemler) büyük miktarda suyun boşa harcanmasına neden oluyor. Özetle, süregelen iklim krizi ve kuraklık (yağışların azalması) ve insan etkisi (aşırı ve bilinçsiz yer altı suyu kullanımı) birleşince yer altı suyu ve yüzey sularındaki su seviyeleri düşüyor ve hatta önemli su kaynaklarının kuruması riski ile karşılaşıyoruz. Doğal bir ihtimal ise kuraklık tehdidi Zamantı Irmağı'nın kuruma riski gerçek ve ciddi bir ihtimaldir. Eğer mevcut eğilim devam ederse, özellikle yaz aylarında ırmak debisi kritik seviyelere inebilir. Ağustos 2025 itibarıyla Zamantı Kaynağını besleyen en önemli kaynaklardan Şerefiye Kaynak çıkışının tamamen kuruduğu görsel ve basılı medya gündemine gelmiştir. Bu süreç kontrol altına alınmaz ise ekosistem olumsuz etkileri artacaktır. Örneğin; Irmak kenarındaki sulak alanlar, meralar ve doğal bitki örtüsü zarar görür. Balıklar, kuşlar ve diğer yaban hayatı için yaşam alanı daralır. Tarım ve hayvancılığa dayalı köy ekonomisi olumsuz etkilenir. Zamantı ve onu besleyen su kaynakları üzerindeki stres kuraklık etkisiyle katlanarak artmıştır' cümlelerini kullandı.
'EĞER BİLİNÇSİZ SU KULLANIMI DEVAM EDERSE KURUMA RİSKİ BÜYÜKTÜR'
Sorunun çözümüne yönelik konuşan Hidrojeoloji Mühendisi Dr. Hayati Koyuncu, 'Zamantı sadece bir ırmak değil; tüm bölgenin su deposu ve ekosistemin can damarıdır. Sorunun tamamen önlenmesi zor olsa da önemli ölçüde azaltılabilir. Bunun için: Sürdürülebilir Tarım: Aşırı su isteyen patates gibi ürünler yerine daha az su tüketen ve bölgeye uygun ürünler teşvik edilmeli. Damla sulama gibi modern yöntemler kullanılmalı, vahşi sulama bırakılmalı. Su Yönetimi yapılmalı. Açılan yer altı suyu kuyularına denetim getirilmeli. Kaçak kuyular kapatılmalı. Yeraltı suyundan çekilebilecek su miktarlarının bilimsel çalışma ve veriye dayalı olarak ortaya konması ve yer altı suyu çekimlerinin bu çerçevede yeniden düzenlenmesi. Gerekli görülen alanlarda belirli limitlerle sınırlandırılması gerekebilir. Halkın bilinçlendirilmesi ise önemli diğer bir noktadır. Köylerde çiftçilere su tasarrufu ve sürdürülebilir tarım eğitimleri verilmeli. Yerel halk suyun korunmasına doğrudan ortak edilmelidir. Bilimsel takip yapılmalı. Yer altı suyu ve yüzey suyu seviyeleri düzenli olarak ölçülmeli. Bölge için iklim değişikliği senaryolarına dayalı bir su yönetim planı hazırlanmalı; varsa mevcut planlar iklim krizi ve mevcut olumsuz sonuçları bir bütün olarak yeniden değerlendirilerek ivedilikle düzeltilmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak Zamantı Irmağı'nın geleceği, doğa ile insan arasındaki dengeye bağlıdır. Eğer bilinçsiz su kullanımı devam ederse kuruma riski büyüktür. Ama doğru adımlar atılırsa (özellikle tarımda değişim ve suyun verimli kullanımıyla) bu risk azaltılabilir ve hem ekosistem hem de bölge halkının geleceği güvence altına alınabilir' diyerek çözüm önerilerinde bulundu.