İslam devrimi düşüncesi 2
Ali AKGÜN
Devrim nedir? Bir açıdan tanımlarsak devrimin Fransa’da 1789’da veya Rusya’da 1917’de gerçekleşen mücadelelere benzemesi gerektiği düşüncesine varırız. Bu halk eliyle ve şiddetle yapılan devrimlerde devletin örgütlenme şekli tamamen değişmiştir. Öte yandan halkın gerçekleştirdiği bir ülkenin yöneticilerinin değişmesiyle sonuçlanan her türden köklü, geniş ölçekli değişimler de bir anlamda devrim olarak tanımlanabilmektedir.
Devletler arası ilişkiler devrimin yerini, karakterini ve sonucunu etkiler. Örneğin 1905 ve 1917’deki devrimlerde Rusya savaşta yenilmiş, her şeyini kaybetmişti. Devletin iflası siyasal çöküşün yaşanmasında çok önemli bir etken oldu. ‘Japonya Rus ordularını yenilgiye uğratmakla 1905 devrimine katkıda bulunmuştu; tıpkı Almanya’nın 1917 Rus devrimine yardımcı olması gibi.’ Bu yönden hangi devletlerin devrime yatkınlığı olduğunu bilmek için sadece bu devletlerin iç politikalarını incelemek yeterli değildir; devletler arasında hüküm süren ilişkiler sistemi içindeki konumlarını da araştırmak gereklidir.
Toplumsal örgütlenmeler devrimde önemlidir. Toplumsal süreçler bir devrimin karakterini derinden etkiler. Bu faktörler devletin yapısını ve halkla ilişkisini şekillendirerek, her bir politikada baş aktörlerin kimler olduğunu ve siyasal mücadeleye yaklaşım biçimlerini belirleyerek devrimde etkili olurlar. Diğer şartlar eşit olduğunda zayıf bir devlet güçlü bir devlete göre devrime daha açıktır. Devletteki değişimi ve devrimin gerçekleştiği toplumsal ortamda meydana gelen dönüşümü de gözden kaçırmamak gerekir. Devrim için gerekli ve yeterli koşulları, hadiselerin oluş sırasını ve sonuçlarını belirten genel bir teori kurmak temelde mümkün değildir.
Devrimi, devlet iktidarının kuvvet yoluyla el değiştirmesi olarak tanımadığımızda; bu süreçte en az iki ayrı blok devletin yönetimini ele geçirmek için mücadele eder. Bu bloklar tek başına hareket eden aktörler (örneğin işçi sınıfı veya din adamları sınıfı gibi) veya meydan okuyan halk kitleleri arasında ittifaklardan oluşur. Daha önce mücadeleye katılmamış olan kesimler de devrim süreci içinde seferber olup taraflar arasında yerlerini alırlar.
