Eğitimde Davranışın Gücü: Öğretmen, Öğrenci, Veli ve Çevre Üzerine Bir Değerlendirme
Ünal TAYFUR
Eğitim, yalnızca bilgi aktarımı değil; karakter inşası, kültürel aktarım ve toplumsal dönüşüm sürecidir. Bu sürecin temel aktörleri olan öğretmen, öğrenci, veli ve çevre; bir zincirin halkaları gibi birbirine bağlıdır. Bugün eğitim sistemimizde yaşanan sorunların temelinde bu halkalardan birinin ya da birkaçının zayıflaması yatmaktadır.
Öğretmenlik, özel ihtisas mesleği olarak tanımlanmış ve Öğretmenlik Mesleği Kanunu ile yeniden yapılandırılmıştır. Ancak öğretmenin davranışı, giyim kuşamı ve fiziki görünümü öğrencinin okul algısını doğrudan etkiler.
> “Öğretmen öğrencilerinde görmek istediği davranışlar için model olmalıdır.”
Özensiz görünüm, ilgisiz tutum ve otoriter yaklaşım; öğrencide saygı eksikliğine ve okuldan soğumaya yol açabilir. Öğretmen, hem davranışıyla hem görünümüyle tutarlı olmalı; güven ve ilham kaynağı olmalıdır.
Birçok öğrenci okula zorla gitmekte, küçük bir tatilde bile büyük mutluluk duymaktadır. Bu durumun temelinde okulun sevdirilememesi yatmaktadır.
> “Öğrenciler, kendilerini sevgiyle karşılayan ve kabul eden bir öğretmenle çalışmak isteği duyarlar.”
Okulu sevdirmenin yolları arasında oyunlaştırma, bireysel ilgi, başarıyı takdir etme ve güvenli ortam oluşturma yer alır. Öğretmen-öğrenci ilişkisi, öğrencinin özgüvenini, motivasyonunu ve sosyal becerilerini doğrudan etkiler.
Veliler, eğitim sürecinin görünmeyen ama etkili aktörleridir. Çocuğun okul algısı, büyük ölçüde velinin tutumuyla şekillenir.
> “Veliler, çocuklarının eğitim hayatında kritik bir rol oynamaktadır.”
> — Teknoloji Okulları
İlgisiz ya da öğretmeni küçümseyen tutumlar, öğrencide okuldan uzaklaşma eğilimi yaratır. Tam tersine, okul-aile işbirliği başarıyı artırır.
Okulun fiziksel ve sosyal çevresi, öğrencinin öğrenme motivasyonunu ve davranışlarını şekillendirir. Temiz, düzenli ve estetik bir okul ortamı, öğrencinin okula olan bağlılığını artırır.
> “Öğretmen adaylarının sorumlu çevresel davranışları arttıkça çevre eğitimi öz yeterlik inançları da güçlenmektedir.”
> — Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
Öğrencinin okulda kendini değerli hissetmesi, öğretmenin tutumuna bağlıdır. Aşağılayıcı, ilgisiz veya emredici davranışlar öğrencide özgüven kaybına yol açar.
> “Öğretmen öğrenciyi rencide edici sözler kullandığı takdirde öğrencinin öğretmene karşı kin ve nefret duyguları oluşmaya başlayabilir.”
Milli Eğitim Bakanlığı’nın yönergesinde ise öğrenciden beklenen davranışlar açıkça belirtilmiştir:
> “Doğru sözlü, dürüst, yardımsever, erdemli, saygılı ve çalışkan olmaları; barış, hoşgörü, sabır ve dayanışmadan yana davranış göstermeleri beklenir.”
> — MEB Disiplin Yönergesi
Eğitim, davranışla şekillenir. Öğretmen, öğrenci, veli ve çevre bir bütündür. Bu bütünlük sağlandığında, eğitim sadece bilgi değil; karakter, kültür ve umut üretir. Bugün bu zincirin halkalarını yeniden güçlendirmek, yarının hasadını bereketli kılmak demektir.
