Sabır Kavramı Bağlamında Sahur Vakti: İmanın Eylemle Tezahür Eden Direnişi
Ünal TAYFUR
Sabır, İslam ahlakında yalnızca musibet karşısında gösterilen tahammül değil; irade, iman ve ahlaki tercihle iç içe geçmiş bir direniş biçimidir. Sahur vakti, sabrın zamana karşı sergilenen en berrak eylem örneğidir. Kişinin elinde her türlü imkân ve arzulara ulaşma fırsatı varken, Allah’a verdiği söz gereği durması; sabrın ne acizlik ne de suskunluk, bilakis irfanla yoğrulmuş bir irade olduğunu gösterir. Sabır, bireysel bir iç hesaplaşma olduğu kadar toplumsal bir inşa sürecinin de temel direğidir.
Kur’an’da sabır; imanla, namazla, tevekkülle ve zaferle birlikte zikredilir. Hz. Yusuf’un iffetine sahip çıkarken gösterdiği sabır, Hz. Musa’nın kavmiyle mücadeleleri sırasında sergilediği metanet ve Hz. Eyyûb’un bedensel acılardaki sabrı; sabrın bir tercih ve iman tavrı olduğunu ortaya koyar. Aynı şekilde hadis-i şeriflerde sabır; musibet anında gösterilen ilk tepki, ibadetlerdeki sebat ve günaha karşı direnç olarak sınıflanır. Bu bağlamda sahur vakti, hem ibadetin başlangıcında hem de nefsin terbiyesinde sabrın tefsiri gibidir.
Sabır ile acizlik arasındaki ayrımı doğru yapmak, kavramı sağlıklı yorumlamak açısından büyük önem taşır. Kişi gücü yetmediği için karşılık veremiyorsa bu sabır değil, çaresizliktir. Ancak gücü olduğu hâlde, inancı gereği bir eylemden bilinçli olarak kaçınıyorsa işte o gerçek sabırdır. Oruç ibadetinde sahur, bu anlamda sabrın ete kemiğe büründüğü bir sahnedir: İmkân vardır, fakat tercih edilmeyen şey nefsin değil Allah’ın çağrısıdır.
Bu kültürel ve ahlaki çerçevede sabır, Türk atasözlerinde, tasavvuf şiirlerinde ve mücadele edebiyatında kendine özgü bir yer edinmiştir. Yunus Emre sabrı "aşkın sabrı", Mehmet Akif "milletin sabrı", Necip Fazıl ise "kişinin kendine karşı sabrı" olarak işler. Atalarımızın “Sabır acıdır, meyvesi tatlıdır” sözü; sabrın hem bedensel hem manevi boyutunu özetler. Böylece sabır, hem bireyin içsel inkılabı hem de toplumun ahlaki direnişidir.
---
Kaynakça
1. Kur’an-ı Kerim. Bakara 2:153; Zümer 39:10.
2. Sahih-i Buhârî, Kitabu’l-Merda; Sahih-i Müslim, Kitabu’s-Sabr.
3. Kırca, Celal. Kur’an'da Sabır Kavramı. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2005.
4. Doğan, D. Mehmet. Kültürel Hafızada İslam Ahlakı. Yeryüzü Yayınları, 2012.
5. Uludağ, Süleyman. İslam'da Sabır ve Tevekkül. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1997.
6. Şentürk, Recep. İslam Düşüncesinde İrade, Eylem ve Sabır. İnsan Yayınları, 2019.
7. Türk Atasözleri Derlemesi. TDK Yayınları, 2004.
8. Özdemir, Süleyman. Tasavvuf Şiirinde Sabır İmgesi. Akademik Araştırmalar Dergisi, 2020.
