Türkiye'nin gökyüzüne açılan kapısı: TOMTAŞ ve Kayseri Tayyare Fabrikası
Cumhuriyet'in ilk yıllarında sanayileşme hamlesinin en somut örneklerinden biri olan Kayseri Tayyare Fabrikası, Türkiye'nin havacılık serüvenindeki öncü rolüyle dikkat çekiyor. 1925 yılında ilk kez TOMTAŞ adıyla kurulan fabrika, Türk mühendisliğinin ve girişimciliğinin gökyüzüyle ilk buluşma noktası oldu.
1923'te Cumhuriyet'in ilanının hemen ardından, Türkiye sanayide hızlı adımlar atmaya başladı. Bu vizyonun en somut örneklerinden biri, Almanya'nın ünlü havacılık firması Junkers ile yapılan iş birliğiyle kurulan TOMTAŞ – Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi oldu. 1925'te temelleri atılan fabrika, Kayseri'nin sanayi tarihinde de bir dönüm noktası olarak kayıtlara geçti.
Fabrikada ilk olarak Junkers A-20 tipi uçakların montajı gerçekleştirildi. Daha sonra Junkers F-13 gibi modellerin üretimine geçildi. Bu uçaklar sadece Türkiye semalarında değil, yurt dışında da ilgiyle takip edildi. Yerli üretim hedefiyle yola çıkan bu girişim, Türkiye'nin uçak ve motor üretme kapasitesine sahip olduğunu kısa sürede gösterdi.
Ancak başarılarla dolu bu serüven uzun soluklu olamadı. 1928'de Alman ortak Junkers firması ile yaşanan anlaşmazlıklar sonrası üretim yavaşladı. 1930'lu yıllarda devletin önceliklerini değiştirmesiyle birlikte, üretim faaliyetleri başka merkezlere kaydırıldı. 2'inci Dünya Savaşı sonrası artan dışa bağımlılıkla birlikte fabrika sessizliğe gömüldü.
Bugün, o fabrikanın yerinde artık uçak sesi duyulmuyor olabilir. Ancak Kayseri Uçak Fabrikası, Türkiye'nin kendi kanatlarıyla uçma hayalinin ilk adımı olarak tarih kitaplarındaki yerini koruyor.