Medeniyetlerin Kısa Duruşması
Suat DAĞ
İnsanlık tarihinde medeniyet, arayışla başlar… Yüce Kitabımız Kuran'ı Kerim'de de geçtiği gibi… İlahlık iddia eden Firavun 'un Haman'a, Musa'nın Allah'ını bulması için kule yaptırması örneği medeniyetlerin başlama noktası olarak değerlendirilir… Yani bu arayışla, inşa edilen "kule" denen yapı kendi mimarisini ve külliyesindeki çok çeşitli kültürel zenginliği geride bırakır… Buradan hareketle Allah, kâinat, toplum ve insan bağlamındaki aktivitelere "medeniyet" adı verilir. İnsanın çabasının sonuncu, ortaya koyduğu ve gelişmeye yönelik tasavvur, tavır, keşif ve inşanın her türlüsü… Yani gerek görsel olsun; gerek edebi sanat değeri olan eser ve kültürel birikimlerinin toplamı da " medeniyet" kapsamına girer. Yüce Kitabımız Kuran'ı Kerim'de geçtiği gibi, Firavun, Haman'a: "Musa'nın Allah'ını C.C. bulması için kule yapmasını" emrederek zamanın kültürünü, sanat değerlerini Firavu, Haman'a yaptırdığı kuleyle adeta geleceğe sergileyerek, o günün yapı tekniği; kültürel aktiviteleri ve toplumun sosyal konumları hakkında, kısmen de olsa günümüze bilgi vermesine vesile olur. Bu bağlamda medeniyet, insanların Allah, insan, kâinat, toplum ilişkiler ağının ve ucu gelişmeye açık uygarlıkların genel adıdır.
Medeniyet birçok kavramlarla tanımlanır: Çağlar öncesinin antik değerlerini, o çağ toplumlarının tasavvurları ve yaşadığımız çağın sosyokültürel panoramasını göz önüne seren olgudur medeniyet….
Şöyle de denilebilir: "Medeniyet milletlerin soyut ve somut kültür külliyesi / galerisi; özelde bir milletin, genelde milletlerin beşeri ve insani birikimleriyle ortaya koyduğu değerler bütünüdür… Ve devamlı evirilen (açılım -tekâmül ve gelişmek gibilerden) dinamik bir olgudur… Beşeri olan ise, her ne kadar medeniyet havzası içinde değerlendirilse de folkloriktir, Yani sosyal birikimleri güdü sel ve his ağırlıklıdır ve genelde şifahi ve gelenekseldir… İnanç ağırlıklı birtakım dinsel seremoniler ve ilah edindikleri hayvanlar veya doğa olayları üzerinden folklorik gelenekler edinmeleri ve bunların üzerinden tören ve kültür geliştirmeleri gibi; yani kriteri bulunmayan ve disiplin ere olmayan toplumsal birikimlerdir. Duygu ve düşüncelerini ifadeleri ve gelecek nesillerine aktarımları, tamtamlar eşliğinde ritimsel beden kompozisyonlarıyladır. İnsani olan ise: Tasavvuru gelişmiş, formların, matematiğin ve tekniğin imkânı ve verileriyle varlığı yorumlama ve eşyaya bilimsel tasarrufu olan gelişmelerdir. Yakın çağ medeniyetleri, genelde ileri ve çok yönlü ekip çalışmasının ve sosyal ilişkiler ağının ürünüdür ve sanatsaldır… Kurumsal eğitim ve öğrenim etkinliği çağdaş medeniyetlerde motor gücüdür. İnsanlığın her bakımdan ileri ufuklar edindiği, yapıtlar verdiği, teknikler geliştirdiği ve diğer bütün sosyokültürel verimlerin, ilmi disiplinlere dönüştüğü, uygarlıkların inşa sürecidir. İlk çağın verimleri, böyle olmasa bile, folklorik verimlerde antik medeniyetler yelpazesinde değerIendirilmesi yanlış değildir; zira ilk çağ toplumlarının folklorik sunumları, medeniyetlere ilk eşik oluşturması bakımından önemlidir. Ancak bizim gayemiz medeniyetlerin tasnifini yapmaktan ziyade medeniyetlerin bireylere ve kendi toplumlarına ne kazandırdığı veya kaybettirdiği ve dünya milletlerine ne getirip, milletlerin neyini aşındırıp - tükettiği konumuz olacaktır.
En çok irdelenip, sorgulanan elbette en çok dayatılan medeniyet olan batı uygarlığıdır. Eksi ve artı değerler denkleminde, negatif yönde değer kaybeden, İnsan özünü, anaforunda hiçliğe savuran, bu hiçliğin insanda değerler erozyonu yaptığı açıktı,,, İnsanlığın küresel buhranlardan kutulamamasıyla; gariban halkları sömürüleri ve vahşetleriyle i Bat medeniyeti'nin korkunç handikaplarıdır... Bu vahametleri ve acımasız evrensel sömürü düzenleri, medeni hiçliklerini korkutucu bir şekilde görünür kılmaktadır. İşte biz Batı Medeniyeti' inin ne olduğunu sorgularken ne nasıl olması gerektiğini aşk medeniyetleriyle bu seri makalemizde duruşmaya alıp, konu edineceğiz… Evet, uygarlıklar, savunan medeniyetler olarak aklın celsesinde yerini alacaklardır.
