Bağımsızlık, Tavizler ve Papa'nın Ziyareti
Ünal TAYFUR
Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan tarihimizde kültürel ve dini alanlarda verilen tavizler, bugün hâlâ tartışma konusu olmaya devam ediyor. Papa’nın Türkiye ziyareti, İznik’te 1700 yıl sonra düzenlenen ayin ve İstanbul’daki kiliselerde yapılan gösteriler, yalnızca dini birer ritüel değil; aynı zamanda bağımsızlık ve kültürel irade meselesinin yeniden gündeme taşınmasıdır.
Türkiye’nin doğusunda Akdamar Kilisesi örneği, bu tartışmanın en somut göstergesidir. Yüzyıllar boyunca cemaatinden kopmuş, harabe haline gelmiş bu yapı, devlet eliyle restore edilerek uluslararası kültür diplomasisinin bir vitrini haline getirilmiştir. Oysa aynı dönemde Balkanlar’dan Ortadoğu’ya kadar pek çok cami, medrese ve türbe ya harabe durumdadır ya da farklı amaçlarla kullanılmaktadır. Bu çelişki, “bizim değerlerimiz sahipsizken başkalarının değerlerine gösterilen hassasiyetin karşılığı nedir?” sorusunu kaçınılmaz kılmaktadır.
Bağımsızlık yalnızca sınırların korunmasıyla değil, kültürel mirasın sahiplenilmesiyle mümkündür. Eğer bir ülke kendi eserlerini ihmal ederken başkalarının eserlerini özenle restore ediyorsa, bu durum gerçek bir kültürel barışın değil, tarihsel tavizlerin devamı olarak okunabilir. Papa’nın ziyareti ve İznik ayini, Hristiyan dünyasının Anadolu üzerindeki tarihsel emellerini hatırlatırken, Türkiye’nin kendi kültürel mirasına gösterdiği özenin sorgulanmasına yol açmaktadır.
Bugün sorulması gereken asıl soru şudur: Türkiye’nin restorasyon politikaları, kültürel barışın bir göstergesi mi, yoksa bağımsızlıkta açılan yeni gediklerin işareti mi?
