Kartpostaldan kasaturaya uzanan hikye

 Çarşının geçmişine bakıldığında ilginç bir hikâyesi var. İlk zamanlar kırtasiye dükkânlarının ağırlıkta olduğu pasaj, Eski adliye binası yanındaki Askeri Hastane nedeniyle format değiştirdi. Pasajda bulunan kırtasiyecilerden kartpostal alan, fotoğraf stüdyolarında hatıra fotoğrafı çektirmeye gelen askerler çarşının kaderini değiştirdi. Geçmiş günlerde kartpostal satan esnaf arz/talep meselesinden askeri malzeme satmaya başladı. Karşısındaki Ahmetpaşa İlkokulu (2006 yılında yıkıldı) nedeniyle kırtasiyecilerden ve değişik esnaf gruplarından oluşan pasaj çarşısı, askerlerin akınına uğrayınca 22 esnafın askeri malzeme sattığı çarşı halini aldı. Yıllardır askerlerle içli dışlı olan ve gerektiğinde onlara ağabeylik yapan esnaf da biriktirdiği hikâyelerde gizliliği koruyor.

Kayseri’de askerin ikinci adresi haline gelen Komando Çarşısı profesyonel askerlik ve askerlik süresinin 12 aya düşmesiyle sıkıntılı günler geçiriyor. Kentteki asker sayısının düşmesiyle ticarette gerileme yaşayan Esnaf, çıkış yolu arıyor. Askeri malzeme satışı yanı sıra polis üniforması, avcı malzemesi gibi malzemeler de satan esnaf, yeni arayışlar içine girdi.

Askerin ikinci adresi

Askerlerin yoğun şekilde gelmesiyle sektör değişimine mecbur kaldıklarını belirten çarşı esnaflarından Furkan Köprü,” Biz daha önce kırtasiye üzerine satış yapıyorduk. İç Anadolu Bölgesine kartpostal toptancılığını yapıyorduk. Öğrenciler ve az sayıda asker kartpostal almaya dükkâna gelirdi. Biz de perakende satış için tezgâhlar oluşturmaya başladık. Askerlerin uğrak yeri olmaya başlayan pasajımızda ihtiyaçlara göre askeri malzeme satışı yapılmaya başladı. Binamızın karşısında Ahmetpaşa İlkokulu vardı. Okul yıkılınca çarşıdaki esnaf tamamen askeri malzeme işine dönmeye başladı. Kartpostal satışları fazla olmamasına rağmen yine de elimizde bulunduruyoruz. Askerler bu günlerde daha çok hatıra için üzerinde kendisine ait yazıların bulunduğu komando bıçağı ‘kasatura’ almayı tercih ediyor. Aksesuarların yanı sıra askeri kıyafetlerin de satışı var. İç çamaşırından iklim elbiselerine kadar askerin giyim üzerine ihtiyaç duyabileceği her ürün satılıyor. Ayrıca fason olarak yaptırdığımız termal içlik, askeri parka, hücum yeleği ve asker çantalarını doğudaki askeri birliklere toptan satıyoruz“ dedi.

Çarşının çaycısı, askerlerin ‘Şafak Dayısı’

Komando Çarşısı’nın bilinirliği ülke sınırlarını aşan Çaycısı Şaban Salar nam-ı diğer ‘Şafak Dayı’ 13 yıldır memleketin askerine çay içiriyor. Askerlerin en çok uğrak yeri haline gelen Şafak Çayevi’nin duvarları 12 yıldır askerlerin hatıralarıyla dolu. Askerlerin ‘Şafak dayı’larına sevgisi dükkânının duvarlarında biriktirdiği fotoğrafların sayısıyla ölçülebilir. Şaban Salar ülkede eşine az rastlanır bir uygulamayla askerlerle çekindiği 3 binden fazla fotoğrafı çay ocağının duvarına astı.

Askerlerin güven içerisinde çarşıda dolaştığını belirten Şaban Salar ”İlk olarak bir asker terhis olurken vesikalık resmini çay ocağının duvarına asmak istedi. Ben de kırmak istemedim genç kardeşimizi. Sonra isteklerin ardı arkası durmadı. Buraya resim asmak bir gelenek hatta neredeyse bir belge haline gelmeye başladı. Askerliğini Kayseri’de yapıp gidenler sonradan uğrayarak mutlaka çayımı içiyor, fotoğrafının yerinde durup durmadığına bakıyor. Kayseri’de askerliğini yapıp burada fotoğrafı olan 15 binden fazla insan var. Bunların neredeyse hepsini bu gün gibi hatırlar ve tanırım. Üzücü haberler de aldığımız oldu. Yüreğimiz yandı. Askerlerin aileleriyle buluşma yerleri oldu. Beni çok seviyorlar. Ben de onları çok seviyorum. Hepsinin benim evladımdan farkı yok” şeklinde konuştu.

Asker sayısı düştü, işler azaldı

Askerlik sisteminin profesyonelleşmesiyle işlerinin düşüşe geçtiğini belirten çarşının en eski esnaflarından Ömer Yalnız ise zor durumda olduklarını söyledi. Çarşıda askeri malzeme dükkanı ve fotoğraf stüdyosu bulunan Ömer Yalnız, ”Çarşımız önceden Askeri hastanenin yakın olmasıyla askerlerin uğrak yeri olmaya başladı. İlk zamanlarda fotoğrafçılık yapıyorduk. Askerlere hatıra fotoğrafları çekiyor ve satıyorduk. Yoğunluk ve talebin artmasıyla askeri malzeme de satmaya başladık. İşlerimiz askerlik sisteminin değişmesiyle kötüye doğru gidiyor. Ne yapacağımızı bilmiyoruz. Asker sayılarının düşmesiyle işlerimiz de düşüşe geçti” diye konuştu.

Askerlikte yer değiştirme olayı

Alışverişe gelen asker adaylarına yardımcı olduklarını ve onlar için özel liste oluşturduklarını belirten Hürrem Çolak da “Askere giden gençlerimiz için bir liste hazırladık. Hangi ürünlerin mutlaka alınması, hangilerinin alınmaması gerektiğini askerlerimize öneriyoruz. Alışverişe gelen asker ve asker adaylarının malzeme ihtiyaçlarını karşılıyoruz. Sonuç itibariyle gerek buradan aldıkları ürün gerekse birliklerinden aldıkları ürün yeterli değil. Çünkü asker adayları, askere gittikleri zaman ‘yer değiştirme’ olayıyla karşılaşacaklar. Askerliğini yapanlar bilir. Her askerin zaman zaman karşılaştığı bir durumdur. Birinin bir şeye ihtiyacı olduğu zaman, başka birinin malzemesini habersizce alıp sahiplenmesi yer değiştirme olayı olarak tanımlanır. En ihtiyaç duyduğu anda malzemesini bulamadıkları zaman gurbette mağdur olmamaları için gerekli bütün malzemeleri almalarını öneriyoruz” dedi.

Askerin vazgeçilmezi ‘kartpostal’

Komando Çarşısının eski esnaflarından Yılmaz Kiracıoğlu, kartpostalların her dönem özelliğini koruduğunu söyledi. Her dönemin kendisine özgü tasarımlı kartpostalları olduğunu dile getiren Kiracıoğlu, “kartpostal her dönmemde satılan bir ürünümüz. Ancak son yıllarda satışı çok düşük de olsa mecburen elimizde bulundurmamız gerekiyor. Kardan çok zararı olan bir ürün, ama müşteri aradığında bulamayınca hoş olmayabiliyor. Yıllar önce çok satılıyordu” dedi.

Komando çarşısında hazır malzemelerin yanı sıra, tamir ve onarım hizmeti de veriliyor. 30 yıldır askeri elbiseler üzerine terzilik yapan Bilal Açıksu, özellikle acemi askerlerin ve göreve gidecek olan askerlerin elbiselerinde onarım ve bakım yaptıklarını anlattı.

 Haber:   Ahmet Bolat

 Fotoğraf :  Seda Fırın